ارزیابی تحمل خشکی ارقامی از سه گونه براسیکای روغنی

به منظور بررسی خصوصیات زراعی سه گونه جنس براسیکا (کلزا، خردل هندی و شلغم روغنی) در شرایط تنش خشکی و تعیین بهترین شاخص های تحمل به تنش جهت ارزیابی ارقام براسیکا، تعداد 16 رقم براسیکا تحت دو شرایط کنترل شده در سطح تنش 6/0- مگاپاسکال و مزرعه ای در دو محیط تنش و آبیاری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (کرمانشاه) طی سال زراعی 85-1384 مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین و داخل گونه ای برای صفات تحت بررسی بود. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی متعلق به گونه کلزا و در ارقام parade و comet مشاهده گردید. کمترین روز تا گلدهی و رسیدگی در گونه شلغم روغنی، بالاترین ارتفاع گیاه در خردل هندی، بیشترین تعداد غلاف درگیاه در دو گونه خردل و شلغم روغنی، بیشترین تعداد دانه درغلاف، طول غلاف و وزن هزاردانه در کلزا مشاهده شد. میزان روغن دانه در ارقام کلزا بیشترین و در خردل هندی کمترین بود. بالاترین عملکرد دانه و روغن در ارقام کلزا و خردل و کمترین در شلغم روغنی مشاهده شد. همبستگی تعداد غلاف درگیاه با دیگر اجزای عملکرد منفی و معنی دار بود که نشان داد ارقام با تعداد غلاف بالا نظیر ارقام خردل و شلغم روغنی دارای غلاف های کوتاه با تعداد و وزن دانه کمتر هستند. بین عملکرد و اجزای عملکرد همبستگی خاصی مشاهده نشد. همبستگی میزان روغن دانه و نیز عملکرد روغن در شرایط تحت آبیاری با تنش مثبت و کاملاً معنی دار بود. بالاترین مقادیر شاخص های میانگین هندسی (gmp)، تحمل تنش (sti)، میانگین بهره‎وری (mp) و هارمونیک (harm) در گونه های کلزا و خردل و کمترین شاخص های تحمل (tol)، حساسیت تنش (ssi) و بالاترین شاخص پاسخ خشکی (dri) در گونه شلغم روغنی قرار داشت. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار شاخص های gmp، sti، mp، harm با عملکرد میزان روغن در محیط تحت تنش و آبیاری، این شاخص ها برای ارزیابی ارقام براسیکا مناسب تشخیص داده شدند. براساس این شاخص ها ارقام کلزای parade، opera، amica و ارقام خردل هندی j98/102/51/5، landrace و lethbridge انتخاب شدند.